แนวทางการเก็บเลือด เพื่อการเพาะเชื้อ

แนวทางการเก็บเลือด เพื่อการเพาะเชื้อ ให้ปฏิบัติดังนี้

1. ก่อนเจาะเลือด นำขวด hemoculture ออกจากตู้เย็น ให้อุณหภูมิเท่ากับอุณหภูมิห้อง

2. เลือกชนิดของขวด hemoculture ให้ถูกต้องกับสิ่งส่งตรวจที่ต้องการเก็บ ดังนี้

ขวด BacT/Alert สำหรับเพาะเชื้อ aerobe, anaerobe และ fungus แบ่งเป็น 3 ชนิด

- ขวด BacT/Alert FA สำหรับผู้ใหญ่หรือเด็กโต ปริมาณเลือดที่เก็บขวดละ 5-10 มล.

- ขวด BacT/Alert PF สำหรับเด็กเล็ก ปริมาณเลือดที่เก็บขวดละ 0.5-4 มล.

- ขวด BacT/Alert MB สำหรับเพาะเชื้อ TB ปริมาณเลือดที่เก็บขวดละ3-5 มล.

ขอรับขวดเหล่านี้ได้ที่ห้องปฏิบัติการจุลชีววิทยาคลินิก ในวันที่ต้องการส่งตรวจ

ข้างขวด hemoculture จะมีbarcode ที่เป็น serial number สำหรับติดต่อกับการทำงานของเครื่อง ดังนั้นการติดแถบข้อมูลใดๆ ของผู้ป่วยห้ามไม่ให้ปิดทับ serial number นี้หรือทำให้ฉีกขาด
3. ปิดฉลาก ชื่อ-สกุล H.N. อายุ หอผู้ป่วย ลำดับที่ของขวด เวลาที่เจาะเก็บ และข้อมูลอื่นๆ ที่จำเป็นบนฉลากข้างขวด ห้ามปิดทับ barcode ของขวดหรือทำให้serial barcode ของขวดฉีกขาด
4. ควรเจาะเลือดก่อนให้ยาปฏิชีวนะ หรือเจาะเลือดก่อนให้ยาปฏิชีวนะครั้งต่อไป เจาะเลือด 2-3 ครั้ง ห่างกันครั้งละ 30-60 นาทีในผู้ป่วยที่มีอาการหนักต้องให้ยาต้านจุลชีพด่วน อาจเจาะเลือดห่างกันในระยะเวลาที่น้อยลง
5. ทำความสะอาดบริเวณที่เจาะเลือดด้วย 2% Chlorhexidine ทิ้งไว้ไม่ต่ำกว่า 1 นาที ควรปล่อยให้บริเวณที่เช็ดแห้งก่อนเจาะเลือด และไม่ควรเจาะเลือดจากสายที่ให้สารละลายเข้าหลอดเลือด
6. ใช้เทคนิคปราศจากเชื้อ ในการถ่ายเลือดจาก syringe ลงขวด hemoculture
7. นำส่งทันทีหากส่งช้าให้วางที่อุณหภูมิห้องไม่ควรเกิน 1 ชม. ห้ามเก็บในตู้เย็น เมื่อนำส่งถึง lab จะ incubate ที่ 35-37 c
8. ขวด hemoculture ใช้เฉพาะเลือดและไขกระดูก (bone marrow) เท่านั้น ถ้าเป็น body fluids ให้ใส่ในขวด sterile หรือขวด body fluids

การแปลผล

เมื่อพบแบคทีเรียต่อไปนี้ในการเพาะเชื้อจากเลือด ก็อาจให้ความเห็นได้แน่นอนว่าเป็นเชื้อก่อ โรคคือ

- E. coli

- Klebsiella pneumoniae
- Enterobacter spp.

- Salmonella spp.
- Streptococcus group A และ group อื่นๆ
- Streptococcus viridans
- Streptococcus pneumoniae
- Haemophilus influenzae
- Neissria meningitides
- Vibrio spp. เป็นต้น

สำหรับเชื้อที่มักพบ contaminate จากผิวหนัง

- diphtheroids
- Bacillus spp.
- Staphylococcus epidermidis

ยกเว้นในกรณีที่พบเชื้ออย่างน้อย 2 ใน 3ของการส่งตรวจหรือในผู้ป่วยที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อฉวยโอกาสสูงซึ่งจะต้อง Identify และทำ Sensitivity test ต่อซึ่งการจะตัดสินว่าเชื้อนั้นเป็นสาเหตุของโรคหรือไม่ก็จำเป็นต้องใช้อาการทางคลินิกช่วยพิจารณาด้วย

การทดสอบ	วิธีวิเคราะห์	สิ่งส่งตรวจ	วันทำ	ประกันเวลา
1. การย้อมสีชนิดต่างๆ 1.1 Gram stain	ย้อมสี	Pus, sputum จากคลินิกเท่านั้น, tissue, urine, body fluids, CSF	ทุกวัน	1 วัน
1.2 Acid fast stain	ย้อมสี fast stain	Pus, sputum, tissue, body fluids, CSF Stool (swab) เฉพาะรายที่มีanti-HIV positive เท่านั้น	ทุกวัน	1 วัน
1.3 Modified acid	ย้อมสี fast stain	Pus, sputum, tissue, body fluids และ CSF	ทุกวัน	1 วัน
1.4 India ink stain	ย้อมสี	CSF	ทุกวัน	1 วัน
1.5 KOH	ย้อมสี	Pus, sputum, ผิวหนัง, ผม, เล็บ	ทุกวัน	1 วัน
2. Culture for aerobe	เพาะเชื้อ/ทดสอบความไวของเชื้อต่อยาปฏิชีวนะ	1. Blood 2. Body fluids/CSF 3. Pus/genital pus 4. Rectal swab/stool 5. Sputum/throat swab 6. Tissue/catheter tip/others 7. Urine	ทุกวัน	3 วัน 3 วัน 5 วัน 5 วัน 5 วัน 5 วัน 5 วัน
3. Culture for anerobe	เพาะเชื้อ/ทดสอบความไวของเชื้อต่อยาปฏิชีวนะ	1. หนองจากแผลลึก ความไวของเชื้อ 2. หนองจากฝีในอวัยวะภายใน ต่อยาปฏิชีวนะ 3. แผลที่มีเนื้อตายหรือมีอากาศอยู่ 4. แผลที่อยู่ใกล้กับเยื่อเมือก 5. แผลที่ถูกคนหรือสัตว์กัด	ทุกวันราชการ	10 วัน

การทดสอบ	วิธีวิเคราะห์	สิ่งส่งตรวจ	วันทำ	ประกันเวลา
4. Culture for mycobacteria - TB (manual) - TB-MB BacT(automate) ส่งก่อนเวลา 15.30 น.	เพาะเชื้อ	Blood, pus, sputum, tissue, body fluids, CSF	ทุกวันราชการ	2 เดือน 45 วัน
5. Culture for fungus	เพาะเชื้อ	Blood, pus, sputum, tissue,ผิวหนัง, ผม, เล็บ, body fluids และ CSF	ทุกวันราชการ	2 สัปดาห์
6. Culture for B. pseudomallei	เพาะเชื้อ/ทดสอบความไวของเชื้อต่อยาปฏิชีวนะ	Pus, sputum, tissue, body fluids, stool	ทุกวันราชการ	10 วัน
7. Culture for C. diptheriae	เพาะเชื้อ/ทดสอบความไวของเชื้อต่อยาปฏิชีวนะ	Throat swab	ทุกวันราชการ	7 วัน
8. Culture for C. jejuni	เพาะเชื้อ/ทดสอบความไวของเชื้อต่อยาปฏิชีวนะ	Rectal swab หรือ stool	ทุกวันราชการ	7 วัน
9. Culture for B. pertussis	เพาะเชื้อ/ทดสอบความไวของเชื้อต่อยาปฏิชีวนะ	Nasopharyngeal swab	ทุกวันราชการ	7 วัน
10. Culture for Brucella	เพาะเชื้อ/ทดสอบความไวของเชื้อต่อยาปฏิชีวนะ	Blood, pus	ทุกวันราชการ	5 - 10 วัน
11. Culture for Culture for RO fluid (การเพาะเชื้อจาก น้ำไตเทียม)	เพาะเชื้อและทำ dialysate colony count	น้ำไตเทียม	ทุกวันราชการ	5 -10 วัน
12. Culture for drinking water (การเพาะเชื้อจากน้ำดื่ม)	เพาะเชื้อ, MPNและ colony count	น้ำดื่ม น้ำใช้	ทุกวันราชการ	5 -10 วัน