i)
การเพาะเชื้อจากเลือด
ขวดใส่เลือดสำหรับเพาะเชื้อเก็บที่อุณหภูมิห้อง มี 2 ชนิด คือ
·
ผู้ใหญ่เจาะ เลือด
5 – 10
ml.
·
เด็ก (ผู้ใหญ่ที่เจาะเลือดยาก) เจาะเลือด 1-3 ml.
ข้อปฏิบัติในการเก็บและส่งตัวอย่างจากเลือด
1. ก่อนเจาะเลือด นำขวด hemoculture
ออกจากตู้เย็น ให้อุณหภูมิเท่ากับอุณหภูมิห้อง
2. เลือกชนิดของขวด hemoculture ให้ถูกต้องกับสิ่งส่งตรวจที่ต้องการเก็บ ดังนี้
ขวด BacT/Alert สำหรับเพาะเชื้อ aerobe, anaerobe และ fungus
แบ่งเป็น 3 ชนิด
- ขวด BacT/Alert FA สำหรับผู้ใหญ่หรือเด็กโต ปริมาณเลือดที่เก็บขวดละ 5-10 มล.
- ขวด BacT/Alert PF สำหรับเด็กเล็ก ปริมาณเลือดที่เก็บขวดละ 0.5-4 มล.
- ขวด BacT/Alert MB สำหรับเพาะเชื้อ TB
ปริมาณเลือดที่เก็บขวดละ3-5 มล.
ขอรับขวดเหล่านี้ได้ที่ห้องปฏิบัติการจุลชีววิทยาคลินิก
ในวันที่ต้องการส่งตรวจ
ข้างขวด hemoculture จะมีbarcode ที่เป็น serial number สำหรับติดต่อกับการทำงานของเครื่อง
ดังนั้นการติดแถบข้อมูลใดๆ ของผู้ป่วยห้ามไม่ให้ปิดทับ serial number นี้หรือทำให้ฉีกขาด
3. ปิดฉลาก ชื่อ-สกุล H.N. อายุ หอผู้ป่วย ลำดับที่ของขวด เวลาที่เจาะเก็บ และข้อมูลอื่นๆ
ที่จำเป็นบนฉลากข้างขวด ห้ามปิดทับ barcode ของขวดหรือทำให้serial
barcode ของขวดฉีกขาด
4. ควรเจาะเลือดก่อนให้ยาปฏิชีวนะ
หรือเจาะเลือดก่อนให้ยาปฏิชีวนะครั้งต่อไป เจาะเลือด 2-3
ครั้ง ห่างกันครั้งละ 30-60
นาทีในผู้ป่วยที่มีอาการหนักต้องให้ยาต้านจุลชีพด่วน
อาจเจาะเลือดห่างกันในระยะเวลาที่น้อยลง
5. ทำความสะอาดบริเวณที่เจาะเลือดด้วยสำลีชุบ Alcohol ทิ้งไว้ให้แห้งนาน 1 นาที แล้ว ทำความสะอาดด้วย2% Chlorhexidine ทิ้งไว้ไม่ต่ำกว่า 1 นาที
ควรปล่อยให้บริเวณที่เช็ดแห้งก่อนเจาะเลือด
และไม่ควรเจาะเลือดจากสายที่ให้สารละลายเข้าหลอดเลือด
6. ใช้เทคนิคปราศจากเชื้อ ในการถ่ายเลือดจาก syringe ลงขวด hemoculture
7. นำส่งทันทีหากส่งช้าให้วางที่อุณหภูมิห้องไม่ควรเกิน
1 ชม. ห้ามเก็บในตู้เย็น เมื่อนำส่งถึง lab จะ incubate ที่ 35-37 c
8. ขวด hemoculture ใช้เฉพาะเลือดและไขกระดูก (bone
marrow) เท่านั้น ถ้าเป็น body fluids ให้ใส่ในขวด
sterile หรือขวด body fluids
กรณีไม่มีเชื้อรายงาน “No
Growth after 3
days ” ขวดจะถูก incubate ต่อไป จนครบ 7
วัน
ถ้าเชื้อเจริญขึ้นจะทำเช่นเดียวกับข้างต้น
เมื่อครบ 7 วัน ไม่มีเชื้อขึ้นรายงาน “No
Growth after 7
days ”
ii)
ข้อแนะนำการเก็บสิ่งส่งตรวจเพื่อเพาะเชื้ออื่นๆ
(1)
สิ่งส่งตรวจจากอวัยวะสืบพันธุ์ (Urethral , Vaginal)
CSF, Body fluids เก็บที่อุณหภูมิห้องไม่เกิน 1 ชั่วโมง ห้ามเก็บในตู้เย็น
(2)
ปัสสาวะ เก็บแล้วนำส่งทันที ถ้าส่งไม่ได้ให้เก็บในตู้เย็น ห้ามทิ้งไว้ที่อุณหภูมิห้องเกิน 2 ชั่วโมง โดยเด็ดขาด
(3)
เสมหะ (sputum) และสิ่งส่งตรวจจากทางเดินหายใจ (lung
biopsy, aspirate, bronchial wash,
throat swab, nasophapharygeal swab) เก็บแล้วนำส่งทันที
ถ้าไม่สามารถส่งได้ทันที
ให้เก็บในตู้เย็น
(4)
หนอง แผล ฝี
นำส่งทันที
ถ้าไม่สามารถส่งได้ทันที ให้เก็บในตู้เย็น
(5)
อุจจาระ
และ rectal swab เก็บแล้วนำส่งทันที
ถ้าไม่สามารถส่งได้ทันที
ให้เก็บในตู้เย็น
การเตรียมสิ่งส่งตรวจ GMS โดยป้ายสิ่งส่งตรวจลงบนสไลด์ fix
ด้วย 95%
alcohol ทันทีหรือปล่อยแห้ง กรอกข้อมูลในใบส่งตรวจให้ครบถ้วนชัดเจน โดยเฉพาะชื่อ
H.N. หอผู้ป่วยและตำแหน่งอวัยวะที่ส่งตรวจ
พร้อมข้อมูลทางคลินิกที่สำคัญเกี่ยวกับพยาธิสภาพที่คาดว่าจำเป็น เพื่อประกอบการวินิจฉัย
iii)
ข้อแนะนำการเก็บสิ่งส่งตรวจเพื่อเพาะเชื้อ anaerobe
เก็บสิ่งส่งตรวจลงใน Thioglycollate
broth (รับที่ห้องปฏิบัติการ) สิ่งส่งตรวจที่เก็บโดย swab
ป้าย ให้รับใส่ swab ลงใน transport media ปิดฝาให้แน่น ห้ามเขย่า
ถ้าเป็นชิ้นเนื้อให้ใช้กรรไกรตัดใส่ลงใน thioglycollate broth
(กรุณาโทรแจ้งก่อนมารับ
Thioglycollate broth)
สิ่งส่งตรวจเพื่อเพาะเชื้อ anaerobe
นำส่งโดยเร็วที่สุด
ถ้าส่งไม่ได้ให้เก็บไว้ที่อุณหภูมิห้องห้ามเก็บในตู้เย็น การเพาะเชื้อ anaerobe ใช้เวลา 3 – 5 วัน
หากมีเชื้อหลายชนิดอาจต้องใช้เวลาเพิ่มในการพิสูจน์ชนิดของเชื้อ จะรายงานเบื้องต้นว่ามีเชื้อ anaerobe ขึ้น โดยรายงานลักษณะ gram
stain ของเชื้อ
***การเก็บสิ่งส่งตรวจเพื่อเพาะเชื้อรา ให้นำสิ่งส่งตรวจใส่ขวด sterile ส่งที่ห้องปฏิบัติการ***
